İnsanlık tarihinin belirli momentleri, Dünya üzerindeki izleriyle birlikte hafızamıza kazınıyor. Araştırmacılar, doğada bıraktığımız etkilerin kanıtlarını toplayarak, gezegenimize dair önemli bilgiler elde ediyorlar.
Fransa’nın Brest Limanı’nda gözlemlenen mikroplar, İkinci Dünya Savaşı’nın etkilerini hala taşımaya devam ediyor. Raffaele Siano, 2012 ile 2017 yılları arasında bu limanın deniz dibinden tortu numunesi toplarken ne ile karşılaşacağını merak ediyordu.
Siano ve Fransız Okyanus Bilimleri Enstitüsü’nden (Ifremer) meslektaşları, gerçekleştirdikleri analizler sonucunda heyecan verici bir bulguya ulaştılar.
1941 öncesine ait en derin tortularda bulunan dinoflagellat plankton izleri, daha sığ bölgelerden toplanan yeni tortulardaki plankton izlerinin genetik yapısıyla büyük bir farklılık gösteriyordu.
Siano, “Dinoflagellatların bir grubu, İkinci Dünya Savaşı’ndan önce yaygın olarak bulunuyordu; ancak savaş sonrası neredeyse yok oldu” ifadelerini kullanıyor.
2021’de meslektaşlarıyla birlikte bulgularını detaylandıran bir çalışma yayımladı.
Brest Limanı’nın savaş sırasında bombalandığını belirten Siano, 1947’de Norveç’ten gelen bir kargo gemisinin bu limanda havaya uçması sonucu oluşan kirliliği de vurguladı. Olayda 22 kişi yaşamını yitirirken, gübre ve patlayıcı yapımında kullanılan amonyum nitrat denize karıştı.
80’li ve 90’lı yıllardan elde edilen daha güncel verilere göre, limanın plankton topluluğunda değişiklikler gözlemlendi.
Siano, “Bu durumu, yoğun tarım faaliyetlerinden kaynaklanan başka bir kirlilik türü ile ilişkilendirdik” şeklinde konuştu.
Doğanın hafızası insan etkilerini birçok farklı şekilde kaydediyor. Özellikle insan faaliyetlerinin yarattığı kirlilik, ağaç halkalarında, kıyı birikimlerinde ve ekosistemlerde kendini gösteriyor.
Bu izlerin, Antroposen döneminin kalıntıları olduğu da ileri sürülüyor. Antroposen, insanlığın Dünya üzerinde geri dönülemez ve dramatik değişimlere yol açtığı bir jeolojik çağ olarak tanımlanıyor.
İnsanlık tarihinin, gezegenimizin yapısına ve burada yaşayan canlılara yazılmış olduğu anlaşılıyor.
Siano ve ekibinin çoğu ekolojist olsa da tarihçilerle işbirliği de gerçekleştiriyorlar. Siano, “Topraklar insan etkisi ve tarihi olaylarla değişiklik göstermektedir” diyor.
Brest’ten alınan tortu örneklerini analiz eden ekip, zamanla ağır metal kirliliğinin artışını tespit etti. Örneğin, güncel tortularda cıva, bakır, kurşun ve çinko seviyelerinin yüksek olduğu görüldü.
Çalışmada Pearl Harbor’da kurşun ve krom gibi metallerin benzer seviyelerde bulunduğuna dikkat çekiliyor. Japon savaş uçakları 1941’de Hawaii’deki ABD donanma üssü Pearl Harbor’ı bombalamıştı. Ancak Siano, bu metallerin kaynağının bombalar olup olmadığından emin değil.
Her iki bölgede de insanlık tarihinin felaket ve kirlilik yaratan anılarına dair izler bulunuyor.
Antroposen kirliliğinin jeolojik izlerini farklı bölgelerde inceleyen araştırmacılar da var. Örneğin, Çin’de toplanan toprak tortuları 1950’den bu yana metal kirliliğinde keskin bir artış gösteriyor ve bu durum, 20. yüzyılın ikinci yarısındaki hava kirliliği ile örtüşüyor.
Başka bir çalışma, Çin’in bazı bölgelerinde gemi inşaatı gibi endüstrilerin gelişimiyle ağaç halkalarında artan ağır metal birikintileri arasındaki olası bağlantıyı inceliyor.
<
