Amerika Birleşik Devletleri, Rusya ve İran üzerinde yaptırımları artırırken, ülkenin en karlı ihracat kalemlerinden biri olan petrolü hedef alıyor.
Washington, iki ülkenin yasadışı yollarla petrol taşıdığı ve takibinin güç olduğu “gölge filolarını” hedef almaya odaklandı.
Yaptırımlar, Rus ve İran petrolünün en büyük alıcısı olan Çin’in petrol tedarikinde kesintilere sebep oldu. Bu durum, dünya genelinde de petrol arzında açıklar oluşturdu ve petrol fiyatlarının hızlı bir şekilde artmasına neden oldu.
Trump yönetimi, Rus ve İran petrolüne karşı daha sıkı yaptırımları gündeme alabilir. Bu durum, petrol fiyatlarının daha da yükselebileceği anlamına geliyor.
Rusya ve İran ne kadar petrol ihraç ediyor ve kimler satın alıyor?
Rusya, petrol ihracatı verilerini gizli tutmakla beraber, Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) tahminlerine göre günlük 7,33 milyon varil petrol ihraç ediyor.
Enerji ve Temiz Hava Araştırmaları Merkezi’ne göre Rusya, Çin’in temel petrol tedarikçisi konumunda. Rusya, Hindistan’ın petrol ithalatının da yaklaşık üçte birini karşılıyor.
Hem Birleşik Krallık hem de ABD, Rusya’dan petrol ithalatını Mart 2022’de yasakladı.
Rusya, yıllık petrol satışlarından yaklaşık 190 milyar dolar kazanmakta ve bu gelir, Ukrayna savaşının finansmanında önemli bir rol oynamaktadır.
Yedi büyük ekonominin yer aldığı G7 grubu, Rusya’nın petrol ithalatında varil başına 60 dolar tavan fiyat uygulamaktadır. G7 ülkeleri, bu kısıtlamayı kendi yetki alanlarındaki nakliye ve sigorta firmaları aracılığıyla zorunlu kılmaktadır.
Ancak enerji ve emtia verileri sunan Argus Media’dan Neil Fleming, “Tavan fiyat etkisiz oldu. Geçtiğimiz yıl büyük bir kısmında Ural ham petrolü, varil başına 60 doların üzerinde, hatta bazen 75 dolara kadar satıldı” açıklamasında bulundu.
İran da kendi petrol ihracatı verilerini gizli tutmakta. Ancak günlük yaklaşık 1,7 milyon varil petrol sattığı düşünülüyor; bunun 1,2 ile 1,3 milyon varili Çin’e gönderiliyor. Bazı kaynaklara göre İran, Hindistan’a da günde 400.000 varil petrol satmaktadır.
Buna ek olarak, ABD 2012 yılından bu yana İran petrolünün ithalatını ve İran’a ait petrol ihracatıyla ilgilenen yabancı şirketlerin ABD’de faaliyet göstermesini yasaklamıştır.
ABD, İran’ı nükleer silah ve balistik füzeler geliştirmek veya Hamas, Hizbullah ve Husiler gibi gruplara destek vermek amacıyla kaynaklardan mahrum bırakmayı hedefliyor.
Donald Trump, bu yaptırımları 2019 ve 2020 yıllarında daha da sıkılaştırdı. Ancak İran, hala Çin’e büyük miktarlarda petrol ihraç edebiliyor. Bunun sebebi, petrolün çoğunluğunun “çaydanlık” adı verilen küçük rafineriler tarafından alınmasıdır.
Fleming, “Bu rafinerilerin ABD ile hiç bağlantısı yok ve yaptırımları delmelerinin tespit edilme riski düşük” şeklinde ifade etti.
Son dönemde Rus ve İran petrolüne yönelik hangi yaptırımlar getirildi?
Rusya ve İran’daki petrol ihracatçıları, yaptırımlardan kaçınmak için çeşitli yöntemler kullanarak ham petrol yüklerini taşımaktaydılar. Rusya, petrol tankerlerinden “gölge filo” oluştururken, İran “karanlık filo” oluşturdu.
“Gölge filo” tankerleri, sahiplerinin bilgilerini gizli tutabilen ülkelerde kayıtlıdır; bu durum, Washington’ın tanker sahiplerine cezai yaptırım uygulamasını zorlaştırmaktadır.
“Karanlık filo” tankerleri de seferlerine çıktıktan sonra alıcılarını gizli tutmaktadır.
Biden yönetiminin son dönem
